2025 жылы Қазақстандағы рекордтық инфляция

2025 жылы Қазақстандағы инфляция соңғы екі жылдағы ең жоғары деңгейіне жетті. Мақаладағы барлық дерек «Қазақстан Республикасы Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігінің Ұлттық статистика бюросының» материалдарына негізделген, сондықтан бұл тек талдау емес — болып жатқан жағдайды түсінудің сенімді көзі. Ең алаңдатарлығы — кейбір өңірлерде суық су тарифтері дерлік екі есеге өскен, ал ет пен май 16% және 20%-дан астам қымбаттаған. Неге бұлай болып жатыр және алда не күтеміз — материалды соңына дейін оқыңыз.

📊 Қазақстандағы айлық инфляция (қаңтар–тамыз 2025), %

Ай	Жалпы инфляция	Азық-түлік тауарлары	Азық-түлікке жатпайтын тауарлар	Ақылы қызметтер
Қаңтар	0.6	0.5	0.4	1.0
Ақпан	0.7	0.5	0.6	1.1
Наурыз	0.9	0.7	0.9	1.2
Сәуір	1.2	1.1	0.8	1.6
Мамыр	0.9	0.9	0.6	1.3
Маусым	0.8	0.9	0.9	0.8
Шілде	0.7	0.7	0.8	0.5
Тамыз	1.0	0.5	1.0	1.4

Көктемгі үдеуден кейін (сәуір) Қазақстандағы инфляция байыпты, бірақ тұрақсыз өсім кезеңіне өтті. Айқын секіріс тамызда тіркелді — айлық көрсеткіш 1% болып, сәуірден бергі максимумға жетті. Мұндай динамикаға ең алдымен коммуналдық қызмет тарифтерінің өсуі және маусымдық баға түзетулері әсер етті. Әсіресе ақылы қызметтерде өсу анық байқалды: шілде мен тамыздағы құбылмалылық әдеттегіден жоғары болды. Ал азық-түлік секторында керісінше аздап баяулау көрінді. Күзге қатысты күтулер жылыту маусымының басталуына және теңгенің әлсіреуінің сақталуына байланысты тұтыну бағаларына қысым жалғасуы мүмкін екенін көрсетеді.

📊 Өңірлер бойынша инфляция, 2025 жылғы тамыз, % (ж/ж)

Өңір	Инфляция
Қарағанды облысы	14,4
Ұлытау	13,6
Ақмола облысы	13,0
Астана қ.	12,8
Алматы қ.	12,7
Қазақстан Республикасы (орташа)	12,2

Жылдық инфляцияның ең жоғары деңгейі Қарағанды облысында тіркелді. Сарапшылар мұны коммуналдық және көлік қызметтері тарифтерінің алда жүріп қымбаттауымен байланыстырады. Ұлытау мен Ақмола облыстары да жоғары көрсеткіш берді — бұл ішінара өткен жылдың төмен базасымен және өңірлік тұтыну құрылымымен түсіндіріледі. Метрополияларда — Астана мен Алматыда — инфляция ел орташа деңгейінен жоғары қалып отыр, бұл жалдау ақысы, қоғамдық тамақтану және ойын-сауық салаларындағы бағаның өсуін көрсетеді. Бұл деректер инфляциядағы өңірлік айырмашылықтар тек экономиканың құрылымымен ғана емес, тарифтерді қайта қарау қарқынымен және іскерлік белсенділік деңгейімен де шартталғанын айқындайды.

📈 ТБИ және оның құрамдастарының өсім қарқыны (ж/ж)

Құрамдас бөлік	Өсу қарқыны, %	Инфляцияға үлесі, пайыздық тармақ
Жалпы инфляция	12,2	—
Азық-түлік тауарлары	11,7	4,85
Азық-түлікке жатпайтын тауарлар	9,7	2,90
Ақылы қызметтер	15,3	4,45

Инфляция құрамдастарының ішінде ең жоғары өсім ақылы қызметтер секторында — 15,3% ж/ж. Бұған коммуналдық тарифтердің, көлік және медициналық қызметтердің секірмелі қымбаттауы ықпал етті. Олардың жалпы инфляцияға қосқан үлесі 4,45 пайыздық тармақ болды. Азық-түлік инфляциясы 11,7% ж/ж деңгейінде жоғары қалды (дерлік 5 п.т. үлес). Ең көп әсер еткендер — ет және ет өнімдері, сондай-ақ майлар мен тоң майлар: олардың бағасы тиісінше 16% және 20%-дан аса өсті. Азық-түлікке жатпайтын тауарлар инфляциясы 9,7%-ға жетті — оған жанар-жағармай, киім және аяқ киім бағасының өсуі әсер етті. Демек, тамыздағы жалпы инфляцияның үдеуі құрылымдық және маусымдық факторлардың қиылысуын көрсетеді — импорттың қымбаттауынан бастап ішкі тариф индексациясына дейін.

Ең көп қымбаттағандар

Санат	Бағаның өсуі, %
Суық су	95,4
Газ (тарату желілері)	28,4
Газ (жалпы)	27,7
Майлар мен тоң майлар	20,5
Ет және ет өнімдері	16,2
Электр энергиясы	16,3
Тұрғын үйді жалға алу	12,9
Киім	10,2
Аяқ киім	11,6

Айлық динамикаға талдау

Тамыз шілдеге қарағанда айқын үдеумен өтті — 1% vs 0,7%. Негізгі үлесті мына бағыттар қосты:

ТКШ қызметтері (су, газ, электр энергиясы)
Азық-түлікке жатпайтын тауарлар (автокөлік, киім)
Ақылы қызметтер (тұрғын үйді жалға алу, техникалық қызмет көрсету және т.б.)

Мұндай серпіліс маусымдық факторлармен қатар бірқатар өңірлерде бірінші жартыжылдықта тарифтерді түзетудің кешеуілдеуімен түсіндіріледі. Бұдан бөлек, теңгенің айырбастау бағамының құбылмалылығы электроника, тұрмыстық техника және киім сияқты импортқа тәуелді сегменттердегі бағаларға қысымды күшейтті. Базалық мөлшерлеменің жоғары болуы сұранысты ішінара тежегенімен, тұтынушылық және корпоративтік сектордағы инфляциялық күтулерді өтей алмай отыр.

🧠 Сарапшылар пікірі

Сарапшылардың айтуынша, 2025 жылғы Қазақстандағы инфляция халық пен ел экономикасы үшін әлі де маңызды сын-қатер болып қала береді. Дмитрий Сочин (Qazaq Association) «қазіргі саясатты қайта іске қосу қажет: ақша-несиелік шаралар фискалдық саясатпен үйлестірілмейінше, баға өсімін тежей алмайды» деп атап өтті.

Сонымен қатар аналитиктер бөлшек несиелеуді қатаңдату және мұқтаж жандарға бағытталған қолдауды күшейту қажеттігін айтады. Мұндай үрдіс жалғаса берсе, оның ықпалы аз танымал МҚҰ-ларға да тиіп, үй шаруашылықтарының қарыз жүктемесі артуы мүмкін.

Осы жағдайда Ұлттық банктің базалық мөлшерлемесі жоғары деңгейде қалуда (16,5%), ал инфляцияның төмендеуіне қатысты болжамдар 2026–2027 жылдарға ығысып отыр.

Қазақстандағы инфляция сіздің сатып алу қабілетіңізге қалай әсер еткенін білгіңіз келсе, біздің «Қазақстанда қандай тауарлар мен қызметтер жылдам қымбаттап жатыр» зерттеуімізді қарап шығыңыз.