Жылжымайтын мүлік vs депозит: Қазақстанда қайсысы тиімді? (2020-2025 талдау)

Соңғы бес жылда (2020-2025) Қазақстанда бірнеше маңызды экономикалық оқиғалар орын алды: девальвация, тұрғын үй бағасының күрт өсуі, депозит мөлшерлемелерінің жоғарылауы, мемлекеттік бағдарламалардың іске қосылуы және жылжымайтын мүлікке сұраныстың артуы.
Осының бәрінен кейін көпшілікті мазалайтын сұрақ:

Қайсысы тиімді болды - жылжымайтын мүлікке ақша салу ма, әлде депозит пе?

Төменде - деректерге, трендтерге және нақты есептерге негізделген объективті талдау.

1. Жылжымайтын мүлік бағасы қалай өзгерді? (2020-2025)

Қазақстанда тұрғын үй бағасы екі үлкен өсу кезеңін бастан кешірді.

2020-2021 жылдары

Өсу: 10-15%
Негізгі себептер:

• пандемия
• құрылыс материалдарының қымбаттауы
• ипотеканың қолжетімділігі

2022-2023 жылдары - жарылыс сияқты өсім

• Алматы: +35-50%
• Астана: +30-45%
• Шымкент: +25-35%

Себептері:

• көші-қон, халықтың артуы
• ірі қалаларда тұрғын үй тапшылығы
• құрылыс материалдарының қымбаттауы
• жер құнының өсуі
• инвестор белсенділігі

2024-2025 жылдары

Өсу баяулады: 5-10%. Нарық тұрақтала бастады.

5 жылдық орташа баға өсімі

Қала	2020-2025 өсімі
Алматы	+65-90%
Астана	+55-80%
Шымкент	+40-60%
Қарағанды	+25-40%

Қорытынды: жылжымайтын мүлік 5 жылда орташа 10-18% жылдық табыс берген, бірақ өсім бірқалыпты емес, секірмелі болды.

2. Депозиттердің табыстылығы (2020-2025)

Теңгедегі депозит мөлшерлемелері ҚРҰБ базалық мөлшерлемесіне байланысты өзгерді.

Орташа жылдық мөлшерлемелер:

Жыл	Мөлшерлеме
2020	10-12%
2021	10-11%
2022	14-16%
2023	14-16%
2024	13-14%
2025	11-13%

5 жылдық табыс (күрделі пайызбен):

≈ +80-95%

Яғни табыстылық жағынан депозит ≈ жылжымайтын мүлік, бірақ табыс сипаты әртүрлі:

• жылжымайтын мүлік -> бағасы секірмелі өседі
• депозит -> ай сайын тұрақты табыс береді

3. Негізгі фактор - теңге девальвациясы

2020-2025 аралығында USD/KZT:

• 2020 басы: ~380
• 2025 басы: ~500-520

Девальвация: 35-40%

Бұл нені білдіреді?

Жылжымайтын мүлік:

• девальвациядан жылдам өседі
• құны доллар эквивалентінде жиі сақталады

Депозит:

• номиналды табысты
• бірақ шынайы табыстылық тұтыну бағалары мен доллар өскенде төмендейді

4. Нақты мысал - қайсысы тиімді?

A нұсқа: 2020 жылы 20 млн тг-ге пәтер сатып алу

2025 жылғы орташа баға: 32-36 млн тг

Өсім: +12-16 млн тг. Жылдық табыс: ≈ 10-13%

B нұсқа: Сол 20 млн тг депозитке салу

Орташа табыс: ≈ 12%/жыл

5 жылда: 20 млн - 36-38 млн тг

Нәтиже шамамен бірдей, бірақ депозит:

• өтімді
• қауіпсіз
• жөндеу, салық секілді шығындар жоқ

5. Бірақ жылжымайтын мүлікке қатысты қосымша шығындар бар

«Таза» табысты есептеу үшін:

• жөндеу: 1,5-3 млн тг
• жиһаз: 1-2 млн тг
• риелтор комиссиясы: 0,5-2%
• жалға берсеңіз: 10% салық
• бос тұрған кезеңдер
• үйдің тозуы
• сапасыз тұрғын үй кешені тәуекелі

Осының бәрінен кейін таза табыс 12%-дан 6-8%-ға дейін түсуі мүмкін.

6. Пәтерді жалға беру - тиімді ме?

Алматы / Астана деректері:

• пәтер бағасы: 25-35 млн тг
• жалдау: 180-350 мың тг

Жалға беруден табыс:

4-6%/жыл

Салық пен бос тұруды есептегенде - 3-4%. Бұл депозиттен төмен.

7. Жалпы қорытынды (2020-2025 талдау)

✔ Егер мақсат - капиталды сақтау (антиинфляция): Жылжымайтын мүлік тиімді.

✔ Егер мақсат - тұрақты және болжалды табыс: Депозит жақсы.

✔ Егер мақсат - пассивті табыс: Депозит тиімді (арендадан жоғары).

✔ Егер мақсат - капитал өсімі:

Екі құралды бірге қолданған дұрыс:

• жылжымайтын мүлік -> капитал өсімі
• депозит -> өтімділік

8. 2025-2030 болжамы: қайсысы тиімді болады?

Жылжымайтын мүлік:

• өсім 5-8% деңгейінде
• нарық тұрақты
• 2022 сияқты секірмелі өсім күтілмейді

Депозиттер:

• мөлшерлеме біртіндеп 9-11%-ға дейін төмендейді
• табыстылық деңгейі тұрақты болады

Қорытынды:

2025-2030 аралығында:

• тұрғын үй баяу өседі
• депозиттер қауіпсіз әрі тұрақты табыс береді

Жылжымайтын мүлік vs депозит - қайсысын таңдау керек?

Мақсат	Тиімді
Девальвациядан қорғау	Жылжымайтын мүлік
Тұрақты табыс	Депозит
Ақшаға жылдам қол жеткізу	Депозит
Ұзақ мерзімді капитализация	Жылжымайтын мүлік + депозит
Тәуекелсіз инвестиция	Депозит
Өсу потенциалы жоғары инвестиция	Жылжымайтын мүлік

Қысқа қорытынды

2020-2025 арасында жылжымайтын мүлік пен депозит табыстылық бойынша өте жақын болды.
Бірақ:

• қауіпсіздік, өтімділік, тұрақтылық жағынан - депозит ұтады
• девальвациядан қорғау жағынан - жылжымайтын мүлік ұтады

Ең тиімді шешім - екі құралды бірге пайдалану (50/50 немесе 60/40).